Producenci
Środki ochrony słuchu stanowią jedno z najważniejszych elementów obowiązkowego wyposażenia BHP dla pracowników. Przez lata ochrona słuchu była bagatelizowana, a środki ochrony nieodpowiednio dostosowane do zagrożeń. Ostatnie zmiany w przepisach prawnych na poziomie UE zmieniają tą, wprowadzając bardziej rygorystyczne normy. Sprawdź nasz poradnik, kiedy i jakie ochronniki słuchu należy stosować!
Spis treści:
Ochronniki słuchu - wyposażenie BHP dla pracowników
Ochronniki słuchu to wyposażenie zabezpieczające BHP przeznaczone dla pracowników, których praca może stanowić zagrożenie dla słuchu. Do grupy ochronników słuchu wchodzi kilka różnych wariantów ochraniaczy zewnętrznych, jak i tych, które umieszczane są bezpośrednio w kanale słuchowym (zatyczek). Głównym celem ich stosowania jest oczywiście zapobieganie uszkodzeniom słuchu.
Ochrona słuchu w pracy to jeden z obowiązków wszystkich pracodawców, którzy zatrudniają pracowników, których stanowiska są wyeksponowane na niebezpieczne poziomy hałasu. W ostatnich latach rośnie świadomość związana z zagrożeniami, jakie niesie długa ekspozycja na szkodliwe dźwięki, co potwierdzają zmiany norm na poziomie unijnym. Więcej nacisku kładzie się również na edukację, powstaje coraz więcej specjalistycznych szkoleń związanych z zapobieganiem uszkodzeniom słuchu w pracy. Stosowanie środków ochrony słuchu, czyli różnego rodzaju ochronników, jest podstawowym, choć nie jedynym zabiegiem, który należy wdrożyć w przedsiębiorstwie.
Sprawdź nauszniki ochronne BHP
Wybierz zatyczki ochronne dla pracowników!
Ochrona słuchu w miejscu pracy - przepisy prawne i zmiana kategorii zagrożenia
Ochrona słuchu to jedno z podstawowych elementów wyposażenia BHP. Zgodnie z Kodeksem pracy każdy pracodawca zobligowany jest do zapewnienia pracownikom środków ochrony BHP, które są adekwatne do zagrożeń i ryzyk specyficznych dla danego miejsca pracy. Pod ten obowiązek w takim samym stopniu podlega wyposażenie pracowników w spodnie robocze i obuwie ochronne, jak i okulary ochronny czy właśnie ochronniki słuchu.
Przepisy dotyczące ochrony słuchu pośrednio zostały uwzględnione również w głównym akcie prawnym regulującym aspekty stosowania środków ochrony BHP. Mowa o Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (z późn. zm.), które szczegółowo przedstawia obowiązki pracodawcy i narzuca konieczność zastosowania odpowiednich środków ochrony BHP w miejscu pracy.
W przypadku ochrony słuchu powyższe akty prawne nie są jednak jedynymi. Najważniejszy dokument z ostatnich lat to Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2016/425 z dn. 9 marca 2016 roku w sprawie środków ochrony indywidualnej. Dokument ten znosi wcześniejszą dyrektywę Rady 89/686/EWG, która klasyfikowała różne poziomy zagrożenia słuchu w środowisku pracy. Zgodnie z obecnie obowiązującym aktem prawnym, wdrożonym do przepisów właściwych wszystkich państw członkowskich UE, szkodliwy hałas został zaklasyfikowany jako najwyższy rodzaj zagrożenia. Zaliczany jest do najwyższej, III kategorii ryzyk, które definiowane są jako zagrożenia prowadzące do nieodwracalnych konsekwencji, w tym ryzyka śmierci oraz trwałego uszczerbku na zdrowiu.
Ochronniki słuchu - normy i poziomy hałasu
Przepisy dotyczące ochrony słuchu, jak i przepisy ogólne BHP oraz Kodeksu pracy, nie wyznaczają jasnych progów, od kiedy używać ochronników słuchu, a kiedy nie jest to wymagane. Zdroworozsądkowo najlepiej jest “dmuchać na zimne”, czyli nawet przy jeszcze akceptowalnym poziomie hałasu stosować odpowiednie zabezpieczenia. Od jakiego poziomu hałasu konieczne staje się używanie takich środków?
Zgodnie z najnowszym Rozporządzeniem Rady UE zmieniły się akceptowalne normy hałasu w miejscu pracy. Dla pracodawcy kluczowe są dwa poziomy:
- hałas w miejscu pracy ≥ 80 dB - pracodawca ma obowiązek wyposażyć pracowników w środki ochrony słuchu,
- hałas w miejscu pracy ≥ 85 dB - pracodawca ma obowiązek zarówno wyposażyć, jak i nakazać pracownikom stosowanie środków ochrony słuchu w każdych pomieszczeniach, w których istnieje ryzyko jego uszkodzenia. Pracownicy, których stanowiskach pracy znajdują się w innych miejscach, muszą być poinformowani o zasadach bezpieczeństwa i ryzyk związanych z przebywaniem w miejscach o wzmożonym natężeniu dźwięku.
Co istotne, powyższe ograniczenia de facto nie wpływają na codzienną ergonomię pracy, ponieważ Rozporządzenie w szerszym stopniu ingeruje w obowiązki pracodawcy. Niezbędne jest m.in. odpowiednie oznaczenie miejsc niebezpiecznych, również pod kątem poziomu hałasu, a także informowanie pracowników o poziomie bezpiecznego hałasu. Wartość 85 db uznana została z kolei za skrajną, które nie można przekraczać w żadnym momencie - również wtedy, gdy pracownicy mają założone odpowiednie ochronniki słuchu.
Trzy główne kategorie środków ochrony słuchu BHP
Środki ochrony słuchu to wyposażenie zróżnicowane. Możemy je podzielić nie tylko ze względu na prawne normy ochronników słuchu i poziom izolacji akustycznej, ale także ze względu na rodzaj konstrukcji. W tym ujęciu wyróżniamy:
- Nauszniki przeciwhałasowe - norma EN 352-1 - nauszniki stosowane są do tłumienia hałasu zewnętrznego w trakcie pracy. Produkty zgodne z normą EN 352-1 stanowią jedynie nauszniki niezależne, które nie są zintegrowane z hełmem ochronnym i innymi elementami ochrony BHP.
- Wkładki przeciwhałasowe - norma EN 352-2 - specjalistyczne produkty mające na celu najwyższy stopień izolacji przed hałasem. Wkładki przeciwhałasowe to m.in. popularne zatyczki do uszu, które można nabyć np. w aptece. Są to jednak środki częściowo inwazyjne, których regularne stosowanie również może wiązać się z pomniejszymi efektami ubocznymi dla zdrowia.
- Nauszniki przeciwhałasowe montowane do hełmu ochronnego - norma EN 352-3 - w tej grupie znajdują się produkty spełniające normę EN 352-1, jednak wyłącznie w formie przystosowanej do montażu w obrębie hełmu bądź kasku ochronnego.
Jakie ochronniki słuchu stosować? Podsumowanie
Przepisy dotyczące ochrony słuchu oraz ogólne przepisy BHP i Kodeksu pracy nie wyznaczają jasnych progów, od kiedy należy korzystać z ochronników słuchu. Zgodnie z najnowszym Rozporządzeniem Rady UE pracodawcy mają obowiązek wyposażyć pracowników w środki ochrony słuchu przy hałasie w miejscu pracy równym lub przekraczającym 80 dB. Dla hałasu ≥ 85 dB, pracodawca musi nie tylko dostarczyć, ale także nakazać stosowanie ochronników słuchu w pomieszczeniach z ryzykiem uszkodzenia słuchu. To nie tylko nowe standardy akceptowalnego hałasu, ale przede wszystkim priorytetyzacja ochrony słuchu w pracy, który to obszar w obrębie zasad BHP nie był dotąd tak poważnie traktowany.
Środki ochrony słuchu mają na celu zapobieganie uszkodzeniom słuchu. Są to zróżnicowane elementy wyposażenia BHP, które możemy podzielić ze względu na różne kryteria. Ze względu na rodzaj konstrukcji wyróżniamy nauszniki przeciwhałasowe, zgodne z normą EN 352-1, które są stosowane do tłumienia hałasu zewnętrznego w trakcie pracy. Wkładki przeciwhałasowe (norma EN 352-2), powszechnie znane bardziej jako zatyczki do uszu, oferują wysoki poziom izolacji, choć są niewygodne do stosowania codziennie. Nauszniki przeciwhałasowe montowane do hełmu ochronnego (norma EN 352-3) są dostosowane do montażu w specjalistycznym wyposażeniu ochronnym.
Bibliografia:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. 2023.0.1465),
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2016/425 z dn. 9 marca 2016 roku w sprawie środków ochrony indywidualnej.
