Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego

Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego to oficjalne dokumenty zgłaszane służbom przeciwpożarowym, które mogą zwiększyć bezpieczeństwo i skuteczność akcji gaśniczo-ratowniczych. Do ich przygotowania i publikacji zobowiązane są niektóre organizacje publiczne i przedsiębiorstwa. Aspekty prawne reguluje Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 roku. Poniżej publikujemy kompletny zbiór informacji o instrukcjach przeciwpożarowych w formie przystępnego kompendium wiedzy!

Czym jest instrukcja bezpieczeństwa pożarowego?

Przedsiębiorstwa, organizacje publiczne i urzędy są zobowiązane posiadać ważne instrukcje bezpieczeństwa pożarowego. Dokumenty te zawierają zbiór informacji, procedur i zasad związanych z bezpieczeństwem i zabezpieczeniem ppoż. Stanowią one niezwykle ważną informację dla jednostek pożarniczych zaangażowanych w akcję gaśniczo-ratowniczą w przypadku wystąpienia pożaru lub innego zagrożenia. W ten sposób pośrednio instrukcja bezpieczeństwa pożarowego jest w stanie minimalizować nie tylko ryzyko wystąpienia poszczególnych zagrożeń, ale przede wszystkim zwiększać szanse na zakończoną sukcesem akcję gaśniczą.

→ Ochrona ppoż. w zakładzie pracy to podstawa. Zobacz wszystkie artykuły ppoż. w BHP-Shop!

Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego - podstawa i wymogi prawne

Instrukcje przeciwpożarowe są oficjalnym dokumentem określającym zasady ochrony przeciwpożarowej dla danego obiektu. Obligatoryjność stosowania takiego dokumentu, czyli kiedy wymagana instrukcja pożarowa, wynika z Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Par. 6 ww. aktu prawnego - Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego - składa się z 9 punktów, które jasno określają m.in.:

• przedmiot i cele instrukcji ppoż.,
• kiedy wymagana jest instrukcja pożarowa,
• zawartość instrukcji,
• warunki ochrony przeciwpożarowej,
• sposób przechowywania dokumentów,
• sposób zgłoszenia instrukcji.

Chociaż instrukcje ppoż. są osobno opisane w powyższym akcie prawnym, poszczególne aspekty szczegółowe mogą odwoływać się do przepisów nadrzędnych. W tym przypadku należy odnieść się do Ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (z późn. zm.).

Omawiane instrukcje nie są dokumentami fakultatywnymi. Organy, instytucji i firmy, które nie są zobowiązane do ich przygotowania i publikacji, nie powinny decydować się na opracowywanie tylko częściowych dokumentów, które nie spełniałyby wymagań rozporządzenia ministerialnego.

Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego umożliwiają służbom ppoż. podjęcie optymalnych działań w trakcie akcji gaśniczych.

Czym różni się instrukcja ppoż. od instrukcji bezpieczeństwa pożarowego?

Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego (IBP) często mylone są z instrukcjami przeciwpożarowymi. Terminy te nierzadko są używane synonimiczne pomimo tego, że odnoszą się do zupełnie innych aktów prawnych. I tak, podstawa prawna - instrukcje bezpieczeństwa pożarowego, to Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 roku. Instrukcje pożarowe zostały wprowadzone na mocy wcześniejszych przepisów (wspólnie z Instrukcjami Technologiczno-Ruchowymi), a wytyczne i zakres ich stosowania był odmienny. Pomimo upływu lat wciąż dochodzi do sytuacji, kiedy przedsiębiorstwo z długim stażem działalności bazuje na nieaktualnych instrukcjach ppoż. i musi wdrożyć instrukcję bezpieczeństwa pożarowego.

Należy pamiętać o tym, że nie można wykorzystywać starszych instrukcji ppoż jako instrukcji bezpieczeństwa pożarowego. Dokumenty IBP mają określoną strukturę i inny zestaw wymaganych do zawarcia informacji. Z tego powodu zawsze powinny być przygotowane indywidualnie, np. przez specjalistów BHP bądź na podstawie gotowych schematów instrukcji, pomagających umieścić wymagane informacje.

Jak powinna wyglądać profesjonalna instrukcja bezpieczeństwa przeciwpożarowego?

Odpowiednio przygotowana instrukcja bezpieczeństwa przeciwpożarowego jest dokumentem znacznie zwiększającym bezpieczeństwo zakładu. Dokument ten musi uwzględniać dokładną specyfikę obiektu i terenów przyległych na obszarze działki.

Rozporządzenie, o którym mowa powyżej, wskazuje dokładnie, co powinna zawierać instrukcja bezpieczeństwa pożarowego. Nie określa jednak, w jaki sposób powinny być zaprezentowane informacje i jaki kształt powinien mieć taki dokument. W tym zakresie nie ma jednoznacznego wzoru, co wynika również z faktu, że każda instrukcja przygotowywana jest indywidualnie dla konkretnej firmy. Z pewnością jednak dokument taki powinien charakteryzować się:

• zwartą, punktową i klarowną konstrukcją,
• prostym i zrozumiałym językiem,
• dbałością o szczegóły,
• poprawnością językową.

Sprawdź w naszym sklepie:

→ instrukcje BHP

→ instrukcje ppoż.

→ instrukcje medyczne.

Co powinna zawierać instrukcja bezpieczeństwa przeciwpożarowego?

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 roku instrukcja bezpieczeństwa przeciwpożarowego powinna zawierać 9 kluczowych informacji:

1. Warunki ochrony przeciwpożarowej, które wynikają z przeznaczenia, sposobu użytkowania, a także prowadzonego procesu technologicznego, magazynowania i warunków technicznych obiektu, jak również zagrożenia wybuchem.
2. Spis wyposażenia znajdującego się na obiekcie, w skład którego wchodzą urządzenia przeciwpożarowe, gaśnice i inne elementy wyposażenia ochrony ppoż. Określenie sposobów realizacji obowiązkowych przeglądów technicznych urządzeń ppoż. i czynności konserwacyjnych.
3. Sposoby postępowania na wypadek pożaru oraz innego zagrożenia (m.in. realizacja planów alarmowych, aktywacja systemów alarmowych, powiadomienie służb),
4. Sposoby zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidywane.
5. Warunki i organizację ewakuacji ludzi oraz praktyczne sposoby ich sprawdzania (włącznie z ćwiczeniami na wypadek wybuchu pożaru lub zaczadzenia, jeśli dotyczy).
6. Sposoby zapoznania użytkowników obiektu (w tym zatrudnionych pracowników) z przepisami przeciwpożarowymi oraz treścią przedmiotowej instrukcji.
7. Zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla osób będących ich stałymi użytkownikami.
8. Plany obiektów (obejmujące również ich usytuowanie) oraz terenu przyległego
9. Wykaz osób lub podmiotów opracowujących instrukcję bezpieczeństwa pożarowego.

Jak widać, IBP jest dokumentem złożonym, który musi uwzględniać wszystkie aspekty związane z bezpieczeństwem ppoż. Zdecydowanie najistotniejsze punkty dotyczą procedur alarmowych w razie wystąpienia pożaru, sposobów zapoznawania i edukowania pracowników (ale także klientów, wizytatorów, osób postronnych) z procedurami ochrony ppoż. obowiązującymi na terenie obiektu.

Instrukcja ppoż. musi uwzględniać wszystkie aspekty związane z bezpieczeństwem i ochroną przeciwpożarową na terenie zakładu.

Jakie są zasady opracowywania i zgłaszania instrukcji ppoż?

Wszystkie powyższe elementy, jakie muszą zawrzeć się w IBP, zostały określone w podstawie prawnej (Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 roku, § 6, pkt. 1, ust. 1-9). W punktach 2-9 Rozporządzenie precyzuje kwestie szczegółowe dotyczące zasad sporządzania, zgłaszania i publikowania IPB:

1. Warunki ochrony przeciwpożarowej, o których mowa w ust. 1 pkt 1, oraz plany, o których mowa w ust. 1 pkt 8, w stosunku do obiektów i terenów wymienionych w § 28 ust. 1, są przekazywane do właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej w celu ich wykorzystania na potrzeby planowania, organizacji i prowadzenia działań ratowniczych.
2. Sposób przechowywania dokumentów, o których mowa w ust. 2, powinien zapewnić możliwość ich natychmiastowego wykorzystania na potrzeby prowadzenia działań ratowniczych.
3. Komendant powiatowy (miejski) Państwowej Straży Pożarnej może zwolnić właściciela, zarządcę lub użytkownika obiektu z przekazania dokumentów, o których mowa w ust. 2, jeżeli nie spowoduje to niespełnienia wymagań, o których mowa w ust. 3, oraz żądać ich uzupełnienia w uzasadnionych przypadkach.
4. Dokumenty, o których mowa w ust. 2, mogą być przekazywane w formie elektronicznej.
5. Instrukcja, o której mowa w ust. 1, może stanowić w obiektach produkcyjnych, magazynowych i inwentarskich część instrukcji technologiczno-ruchowej, a w obiektach znajdujących się na terenach zamkniętych, służących obronności państwa oraz obiektach zlokalizowanych na terenach zakładów karnych i aresztów śledczych część planu ochrony lub działań ratowniczych.
6. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego jest poddawana okresowej aktualizacji, co najmniej raz na 2 lata, a także po takich zmianach sposobu użytkowania obiektu lub procesu technologicznego, które wpływają na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej.
7. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego nie jest wymagana dla obiektów lub ich części, o których mowa w ust. 1, jeżeli nie występuje w nich strefa zagrożenia wybuchem, a ponadto: 1) kubatura brutto budynku lub jego części stanowiącej odrębną strefę pożarową nie przekracza 1 000 m2, z zastrzeżeniem pkt 2; 2) kubatura brutto budynku inwentarskiego nie przekracza 1 500 m2; 3) powierzchnia strefy pożarowej obiektu innego niż budynek nie przekracza 1 000 m2.
8. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna się znajdować w miejscach dostępnych dla ekip ratowniczych.

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego - plany obiektu

Pod względem technicznym największym wyzwaniem przy opracowywaniu IPB jest sporządzenie dokładnych planów obiektu w taki sposób, aby były one w pełni zgodne z wytycznymi znajdującymi się w przedmiotowym Rozporządzeniu. Zdecydowanie nie zaleca się wykorzystywania planów opracowanych na inne potrzeby, ponieważ podstawa prawna instrukcji bezpieczeństwa pożarowego wskazuje konkretne dane, które muszą się w tym miejscu znaleźć (§ 6, pkt. 1, ust. 8):

1. a) powierzchni, wysokości i liczby kondygnacji budynku,
2. b) odległości od obiektów sąsiadujących,
3. c) parametrów pożarowych występujących substancji palnych,
4. d) występującej gęstości obciążenia ogniowego w strefie pożarowej lub w strefach pożarowych,
5. e) kategorii zagrożenia ludzi, przewidywanej liczby osób na każdej kondygnacji i w poszczególnych pomieszczeniach,
6. f) lokalizacji pomieszczeń i przestrzeni zewnętrznych zaklasyfikowanych jako strefy zagrożenia wybuchem,
7. g) podziału obiektu na strefy pożarowe,
8. h) warunków ewakuacji, ze wskazaniem kierunków i wyjść ewakuacyjnych,
9. i) miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, kurków głównych instalacji gazowej, materiałów niebezpiecznych pożarowo oraz miejsc usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi,
10. j) wskazania dojść do dźwigów dla ekip ratowniczych,
11. k) hydrantów zewnętrznych oraz innych źródeł wody do celów przeciwpożarowych,
12. l) dróg pożarowych i innych dróg dojazdowych, z zaznaczeniem wjazdów na teren ogrodzony;

Jeszcze przed przygotowaniem instrukcji bezpieczeństwa pożarowego zakład powinien wyznaczyć wszystkie aspekty wymieniane przez Rozporządzenie, jeśli nie zostały jeszcze opracowane. Jeśli przedsiębiorstwo funkcjonuje w obiekcie z dłuższą historią, dobrze jest zapoznać się ze wszystkimi wcześniej przedkładanymi planami. Nierzadko na tym etapie okazuje się, że przedsiębiorstwo ma np. dostęp do źródeł wody do celów ppoż., o którego istnieniu władze nie zdawały sobie sprawy.

Uwaga: Plany obiektu to szczególnie istotna część całej instrukcji bezpieczeństwa pożarowego. Jeżeli przedstawione plany obiektu nie będą zgodne, proces weryfikacji nie przebiegnie pomyślnie, a instrukcja będzie musiała być przygotowana raz jeszcze!

Plany budynku to jedna z najważniejszych części instrukcji bezpieczeństwa pożarowego.

Kto wdraża instrukcje bezpieczeństwa pożarowego?

Obowiązek prawny wdrożenia instrukcji bezpieczeństwa pożarowego zależy od metrażu obiektów, ich przeznaczenia i charakteru. Główne kryteria obligujące do wprowadzenia IBP, za przedmiotowym Rozporządzeniem, to:

• występowanie strefy zagrożenia wybuchem,
• kubatura brutto budynku lub strefy pożarowej przekracza 1000 m3 (z wyjątkiem budynków inwentarskich),
• kubatura brutto budynku inwentarskiego przekracza 1500 m3
• powierzchnia strefy pożarowej obiektu innego niż budynek nie przekracza 1000 m2.

Najczęściej do wdrożenia IPB zobowiązane są wielkopowierzchniowe przedsiębiorstwa i zakłady pracy, fabryki, zakłady przemysłowe i centra produkcyjne. Instrukcje muszą posiadać także obiekty użyteczności publicznej, takie jak szkoły, szpitale, hotele, centra szkoleniowe, obiekty kulturalne, kina i teatry.

Jak przygotować instrukcje bezpieczeństwa pożarowego dla zakładu pracy?

Nie istnieją przepisy prawne, które ograniczałyby możliwość sporządzania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego np. wyłącznie do pracowników firmy. Pod względem prawnym obowiązek ten spoczywa na właścicielach przedsiębiorstw i organizacji publicznych, które są zobligowane do zatwierdzenia IPB.

W praktyce opracowywaniem instrukcji bezpieczeństwa pożarowego najczęściej zajmują się wykwalifikowani pracownicy BHP posiadający dostęp do dokumentacji technicznej, którzy spełniają wymagania prawne:

• posiadają tytuł zawodowy inżyniera pożarnictwa bądź ukończone szkolenie specjalistów ochrony ppoż., albo
• posiadają wykształcenie wyższe na kierunku inżynieria bezpieczeństwa pożarowego, albo
• posiadają wykształcenie średnie i ukończone szkolenie inspektorów ochrony ppoż., albo
• uzyskały uznanie do kwalifikacji do wykonywania zawodu inżyniera pożarnictwa.

Prawidłowy przygotowanie instrukcji od A do Z wymaga wiedzy prawnej i technicznej z zakresu ochrony ppoż., doświadczenia i umiejętności w tworzeniu takich dokumentów prawnych. Z tego powodu coraz częściej przedsiębiorcy decydują się na oddelegowywanie tych obowiązków wykwalifikowanym specjalistom.

W BHP-Shop indywidualnie podchodzimy do każdego zadania. Mają Państwo pewność, że IBP przygotowywane są przez specjalistów BHP z wieloletnim doświadczeniem. Zachęcamy do kontaktu już teraz!

Gdzie powinna znajdować się instrukcja bezpieczeństwa pożarowego?

Nie tylko profesjonalne przygotowanie instrukcji ppoż., ale również odpowiednie jej przechowywanie ma wpływ na bezpieczeństwo zakładu. W jaki sposób i gdzie powinna znajdować się instrukcja bezpieczeństwa pożarowego?

Jasną odpowiedź na powyższe pytanie znajdziemy w aktach prawnych. Zgodnie z przytoczonym Rozporządzeniem (§ 6, pkt. 9): Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna się znajdować w miejscach dostępnych dla ekip ratowniczych.

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego skraca czas działania służb i może przekładać się na sukces akcji ratujących życie.

Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego - podsumowanie

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego to najważniejszy dokument z zakresu ochrony ppow. przedsiębiorstwa lub innego obiektu. Obejmuje takie aspekty, jak procedury alarmowania, ewakuacji, plany budynku i wyposażenie przeciwpożarowe. To właśnie dzięki wdrożeniu możliwe jest przeprowadzenie sprawnej akcji ratunkowo-gaśniczej. Aby jednak tak było, instrukcja musi nie tylko dokładnie wyczerpywać wszystkie przedstawione wyżej zagadnienia techniczne, ale także być umiejętnie napisana prostym, technicznym językiem. Jeżeli Państwa firma nie posiada jeszcze wdrożonej IPB, zachęcamy do indywidualnego kontaktu!

Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego stanowią nieodłączny element zapobiegania pożarom i ochrony życia oraz mienia. Ich kompleksowe opracowanie i przestrzeganie stanowią kluczową część bezpiecznej działalności zarówno w miejscach pracy, obiektach użyteczności publicznej, jak i w budynkach mieszkalnych. Poprzez szczegółowe procedury alarmowania, ewakuacji, oraz znajomość wyposażenia przeciwpożarowego, instrukcje te zapewniają skuteczną reakcję na sytuacje zagrożenia oraz minimalizują ryzyko wystąpienia pożaru. Ich stałe aktualizowanie i edukacja pracowników czy mieszkańców są kluczowe dla utrzymania wysokiego poziomu bezpieczeństwa i odpowiedniej gotowości w przypadku pojawienia się zagrożenia pożarowego.

Bibliografia:

Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. 1991 nr 81, poz. 351)

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. 2010 nr 109, poz. 719)